Mat på tur

Vårskitur på Jostedalsbreen i slutten av mai er noko alle med sans for ski burde gjere. 22 mai tok  b2 friluftslivsstudentane i Sogndal på seg sekken og la avgårde oppover Stordalen og Småttene, og endte opp i Gjerde 24 mai. Med varmerekordar i landet blei dette ein kanonbra tur, der Lodalskåpa var ein av toppane me gjekk innom. Men med dagsmarsjar på 10 timar er det viktig med nok mat og lett sekk. Ein slik tur krev dermed litt planlegging kring mat og ernæring.

Når ein ønskjer lettast mogleg sekk men samstundes mest mogleg enærgirik mat, er det dumt å pakke med seg eit kilo med gulerøtter. Dette gir berre stor vekt og null energi. Under ein slik tur blir energiforbruket vårt mykje større enn det vanlegvis er grunna det auka fysiske aktivitetsnivået. Då treng vi mykje energirik mat. Når ein skal pakke mat til ein slik tur, må ein ta med seg mat som veg minst mogleg samstundes som det har mest mogleg energi. I tillegg vil det vere lurt å ha med seg såkalla "maulepose" som innhelehd rask energi.

Ved måltidplanlegging må ein tenke på to ting: at den har lav vekt, og at den er enkel og rask å tilbrede (Horgen, 2010). La oss sjå på eksempel på mat:

Frukost: Havregraut. Blandt for eksempel havregryn, rosiner, linfrø, solsikkekjerner, aprikos, sukker, kanel, litt salt og tørrmelk i ein pose. Då er det berre til å tilsetje varmt vatn på tur og frukosten er klar. Her får vi ein fin samansetning av karbohydrster og byrjar dagen med eit stabilt blodsukker (Horgen, 2010). Del gjerne opp i porsjonar før tur.

Loganbrød

Lunsj: Her kan Loganbrødet anbefalast (oppskrift Loganbrød ++). Det smakar godt, samstundes som det innheheld mykje energi! Suppeposar/rett i koppen, nudlar eller potetmos og makrell funkar og fint. Uansett er det viktig å tenke over at ting gjerne kan fryse dersom det blir kaldt på natta, og ikkje vel mat som fort blir dårleg.

Middag: Dette er dagens høgdepunkt. Å kunne komme til leir og gle seg til middag er viktig. Her kan frysetørka retter som "real turmat" vere gode alternativ, men dei er ganske dyre for eit studentbudsjett. Dersom du har tid er det ingen fare med å tørke maten sin sjølv. Ellers er gryterett-posar fine. Steik gjerne kjøt på forhånd for å korte ned på tida på tur. Tilsett gjerne rikeleg med vatn i i middagen for å halde væskebalansen i hevd (Horgen, 2010).

"Maulepose": Dette er ein pose som inneheld mykje rask energi. Her er det kun smak og fantasi som set begrensingar. Bland saman sjokolade, nøtter, rosiner, tørka frukt, smågodt osv. Ha gjerne salte nøtter for slik å unnga salttap, spesielt dersom det er vårskitur der ein kanskje svettar eindel.  Denne posen har ein alltid tilgjengeleg for slik å heike tida fylle på energilagera til neste måltid. Og husk, denne går fortare tom enn ein skulle tru!

Husk alltid at ein blir svært svulten når ein er ute i frisk luft og er i mykje aktivitet. Her går det mykje meir mat enn vanleg! Dei fleste friluftslivsstudentane på denne Jostedalsbreturen blei overraska over turens energibehov. Dei fleste måtte av den grunn rasjonere på mat under turen, vi hadde med for lite. Ta alltid med litt meir enn du trur du treng! I tillegg er det ekstremt viktig å få i seg nok væske. Ein god regel er å alltid drikke litt, helst før ein eigentleg er tørst.  Ifølge Olympiatoppen skal ein drikke 2-3 liter om dagen berre for å dekke væskebehovet utanom trening ( Hollekim, 2010)! Alle vil etter litt erfaring finne ut kva som fungerar best for seg sjølv. God planlegging gir gode opplevingar!

Kilder:

Hollekim, S, M (2010). Når du er tørst kan det vere for sent. (Internett). Tilgjengeleg på http://www.trening.no/kosthold/5007.o2.html (Besøkt 28.05.2012)

Horgen, A (2010). Friluftslivsveiledning vinterstid. Høyskoleforlaget, Kristiansand.

Kameratredning på bre: hjelpetaljemetoden

2 mai 2012 rigga B2 friluftsliv opp leir i Ringsdalen i Hurrungane. I tre dagar skulle vi ha denne campen som utgangspunkt for toppturar og redningsøvingar i området. Samme dag som vi kom fram, var været upåklageleg bra med steikande sol. Denne dagen måtte vi utnytte til topptur på Store Ringstind! Dette er ein bre-topptur, der store delar av ruta frå Ringsdalen og opp på Ringstind går på bre. Breen på Ringstind var idag ganske sikker, som den ofte er. Men ved pasasje på meir risikable brear må ein ha riktig utsyr og riktig kunnskap. Dersom ein fell ned i ein sprekk, er det viktig at resten av taulaget veit korleis dei kan utføre ein kameratredning. La oss kort og enkelt gå gjennom ein variant, hjelpetaljemetoden på snødekt bre.

Fremstemann i eit taulag på fire fell ned i ein sprekk. Dei tre andre i taulaget delar draget av den falne mellom seg. Men dette draget må dei kvitte seg med, spesielt tungt er det for andremann.

Avlasta tau ( Haslene, 2008;142)

Første steg er derfor å avlaste hovedtauet. Dette gjer andremann ved å plassere eit sikringsmiddel (snøanker, snøbolt, isøks) i snøen. Før sikringsmiddelet festast i snøen, bindast ei langslynge fast i sikringsmiddelet, med eit ankerstikk. I hovedtauet forann seg festar andremann ei klemknute. Klemknuta og langslynga i sikringsmiddelet koblast ilag via ein karabin. No kan andre, tredje og fjerdemann bevege seg så mykje framover at vekta av den falne blir overført til sikringsmiddelet (Haslene, 2008).

Kommunikasjon (Haslene, 2008;143)

Så skal den bakerste i taulaget, her fjerdemann, bevege seg fram ved klemknutegang. På hovedtauet mellom den falne og andremann festar fjerdemann ei klemknute, som blir forlenga med ei langslynge som igjen blir festa på fjerdemann. No er fjermemann sikra, og kan gå fram til brekanten og få kontakt med den falne, som i dette tilfelle er i bra form.

Nesten klar til heising (Haslene, 2008; 144)

Så skal hjelpetaljen lagast. Fjerdmann plasserar eit nytt sikringsmiddel, gjerne litt forann det sikringsmiddelet som avlastar hovedtauet. No treng vi nok tau til å lage ei bukt som går ned til den falne (Haslene, 2008). Det får vi frå ein taukveil frå enden av hovedtauet som fjerdemann har hengande rundt seg (kan og vere eit ekstra redningstau). Den frie tauenden koblast til sikringsmiddelet med ein åttetallsknute, via ein skrukarabiner. Delen av tauet som skal dras i koblast også til sikringsmiddelet ved ei klemknute. Dette for å sikre at avstanden dei drar inn ikkje sklir ut igjen. Så festast det ein skrukarabin på bukta av tauet, og så firast det ned til den falne. På kanten legg ein gjerne ein sekk som taubukta ligg over, for å unngå at tauet skjærer seg ned i snøleppa (Haslene, 20089. No kan den falne koble seg inn ved karabinen og bli heist opp igjen. Då dreg "reddarane" i delen av bukta som ikkje er festa til sikringsmiddelet. Undervegs må klemknutane på tauet dei dreg i, og på hovudtauet, regulerast (Haslene, 2008).

Dette beskriv ikkje korleis redninga må gjerast, men korleis den kan gjerast. Ingen situasjon er lik, noko som krev improsvisasjon i dei fleste tilfelle. Begrensingar ved kameratredning ligg i kunnskap, erfaring, ressursar og forhold (Haslene, 2008).

Kilder:

Haslene, S (2008). Breboka. Håndbok i brevandring. DNT fjellsport, Oslo.